աղատել
Armenian
Etymology
From Middle Armenian աղատել (aġatel).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑʁɑˈtel]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑʁɑˈdel]
Audio (Eastern Armenian) (file) - Hyphenation: ա‧ղա‧տել
Verb
աղատել • (aġatel)
- (dialectal) to lament bitterly
Inflection
plain -el conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | աղատել (aġatel) | imperfective converb | աղատում (aġatum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | — | simultaneous converb | աղատելիս (aġatelis) | ||||
| causative | — | perfective converb | աղատել (aġatel) | ||||
| aorist stem | աղատ- (aġat-) | future converb I | աղատելու (aġatelu) | ||||
| resultative participle | աղատած (aġatac) | future converb II | աղատելիք (aġatelikʿ) | ||||
| subject participle | աղատող (aġatoġ) | connegative converb | աղատի (aġati) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | աղատում եմ (aġatum em) | աղատում ես (aġatum es) | աղատում է (aġatum ē) | աղատում ենք (aġatum enkʿ) | աղատում եք (aġatum ekʿ) | աղատում են (aġatum en) | |
| past imperfective | աղատում էի (aġatum ēi) | աղատում էիր (aġatum ēir) | աղատում էր (aġatum ēr) | աղատում էինք (aġatum ēinkʿ) | աղատում էիք (aġatum ēikʿ) | աղատում էին (aġatum ēin) | |
| future | աղատելու եմ (aġatelu em) | աղատելու ես (aġatelu es) | աղատելու է (aġatelu ē) | աղատելու ենք (aġatelu enkʿ) | աղատելու եք (aġatelu ekʿ) | աղատելու են (aġatelu en) | |
| past future | աղատելու էի (aġatelu ēi) | աղատելու էիր (aġatelu ēir) | աղատելու էր (aġatelu ēr) | աղատելու էինք (aġatelu ēinkʿ) | աղատելու էիք (aġatelu ēikʿ) | աղատելու էին (aġatelu ēin) | |
| present perfect | աղատել եմ (aġatel em) | աղատել ես (aġatel es) | աղատել է (aġatel ē) | աղատել ենք (aġatel enkʿ) | աղատել եք (aġatel ekʿ) | աղատել են (aġatel en) | |
| pluperfect | աղատել էի (aġatel ēi) | աղատել էիր (aġatel ēir) | աղատել էր (aġatel ēr) | աղատել էինք (aġatel ēinkʿ) | աղատել էիք (aġatel ēikʿ) | աղատել էին (aġatel ēin) | |
| aorist (past perfective) | աղատեցի, աղատի* (aġatecʿi, aġati*) | աղատեցիր, աղատիր* (aġatecʿir, aġatir*) | աղատեց (aġatecʿ) | աղատեցինք, աղատինք* (aġatecʿinkʿ, aġatinkʿ*) | աղատեցիք, աղատիք* (aġatecʿikʿ, aġatikʿ*) | աղատեցին, աղատին* (aġatecʿin, aġatin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | աղատեմ (aġatem) | աղատես (aġates) | աղատի (aġati) | աղատենք (aġatenkʿ) | աղատեք (aġatekʿ) | աղատեն (aġaten) | |
| past | աղատեի (aġatei) | աղատեիր (aġateir) | աղատեր (aġater) | աղատեինք (aġateinkʿ) | աղատեիք (aġateikʿ) | աղատեին (aġatein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կաղատեմ (kaġatem) | կաղատես (kaġates) | կաղատի (kaġati) | կաղատենք (kaġatenkʿ) | կաղատեք (kaġatekʿ) | կաղատեն (kaġaten) | |
| past | կաղատեի (kaġatei) | կաղատեիր (kaġateir) | կաղատեր (kaġater) | կաղատեինք (kaġateinkʿ) | կաղատեիք (kaġateikʿ) | կաղատեին (kaġatein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | աղատի՛ր, աղատի՛* (aġatír, aġatí*) | — | — | աղատե՛ք, աղատեցե՛ք** (aġatékʿ, aġatecʿékʿ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
plain -el negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չաղատել (čʿaġatel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չաղատած (čʿaġatac) | ||||||
| subject participle | չաղատող (čʿaġatoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ աղատում (čʿem aġatum) | չես աղատում (čʿes aġatum) | չի աղատում (čʿi aġatum) | չենք աղատում (čʿenkʿ aġatum) | չեք աղատում (čʿekʿ aġatum) | չեն աղատում (čʿen aġatum) | |
| past imperfective | չէի աղատում (čʿēi aġatum) | չէիր աղատում (čʿēir aġatum) | չէր աղատում (čʿēr aġatum) | չէինք աղատում (čʿēinkʿ aġatum) | չէիք աղատում (čʿēikʿ aġatum) | չէին աղատում (čʿēin aġatum) | |
| future | չեմ աղատելու (čʿem aġatelu) | չես աղատելու (čʿes aġatelu) | չի աղատելու (čʿi aġatelu) | չենք աղատելու (čʿenkʿ aġatelu) | չեք աղատելու (čʿekʿ aġatelu) | չեն աղատելու (čʿen aġatelu) | |
| past future | չէի աղատելու (čʿēi aġatelu) | չէիր աղատելու (čʿēir aġatelu) | չէր աղատելու (čʿēr aġatelu) | չէինք աղատելու (čʿēinkʿ aġatelu) | չէիք աղատելու (čʿēikʿ aġatelu) | չէին աղատելու (čʿēin aġatelu) | |
| present perfect | չեմ աղատել (čʿem aġatel) | չես աղատել (čʿes aġatel) | չի աղատել (čʿi aġatel) | չենք աղատել (čʿenkʿ aġatel) | չեք աղատել (čʿekʿ aġatel) | չեն աղատել (čʿen aġatel) | |
| pluperfect | չէի աղատել (čʿēi aġatel) | չէիր աղատել (čʿēir aġatel) | չէր աղատել (čʿēr aġatel) | չէինք աղատել (čʿēinkʿ aġatel) | չէիք աղատել (čʿēikʿ aġatel) | չէին աղատել (čʿēin aġatel) | |
| aorist (past perfective) | չաղատեցի, չաղատի* (čʿaġatecʿi, čʿaġati*) | չաղատեցիր, չաղատիր* (čʿaġatecʿir, čʿaġatir*) | չաղատեց (čʿaġatecʿ) | չաղատեցինք, չաղատինք* (čʿaġatecʿinkʿ, čʿaġatinkʿ*) | չաղատեցիք, չաղատիք* (čʿaġatecʿikʿ, čʿaġatikʿ*) | չաղատեցին, չաղատին* (čʿaġatecʿin, čʿaġatin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չաղատեմ (čʿaġatem) | չաղատես (čʿaġates) | չաղատի (čʿaġati) | չաղատենք (čʿaġatenkʿ) | չաղատեք (čʿaġatekʿ) | չաղատեն (čʿaġaten) | |
| past | չաղատեի (čʿaġatei) | չաղատեիր (čʿaġateir) | չաղատեր (čʿaġater) | չաղատեինք (čʿaġateinkʿ) | չաղատեիք (čʿaġateikʿ) | չաղատեին (čʿaġatein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ աղատի (čʿem aġati) | չես աղատի (čʿes aġati) | չի աղատի (čʿi aġati) | չենք աղատի (čʿenkʿ aġati) | չեք աղատի (čʿekʿ aġati) | չեն աղատի (čʿen aġati) | |
| past | չէի աղատի (čʿēi aġati) | չէիր աղատի (čʿēir aġati) | չէր աղատի (čʿēr aġati) | չէինք աղատի (čʿēinkʿ aġati) | չէիք աղատի (čʿēikʿ aġati) | չէին աղատի (čʿēin aġati) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ աղատիր, մի՛ աղատի* (mí aġatir, mí aġati*) | — | — | մի՛ աղատեք, մի՛ աղատեցեք** (mí aġatekʿ, mí aġatecʿekʿ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | աղատել (aġatel) | |||
| dative | աղատելու (aġatelu) | |||
| ablative | աղատելուց (aġatelucʿ) | |||
| instrumental | աղատելով (aġatelov) | |||
| locative | աղատելում (aġatelum) | |||
| definite forms | ||||
| nominative | աղատելը/աղատելն (aġatelə/aġateln) | |||
| dative | աղատելուն (aġatelun) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | աղատելս (aġatels) | |||
| dative | աղատելուս (aġatelus) | |||
| ablative | աղատելուցս (aġatelucʿs) | |||
| instrumental | աղատելովս (aġatelovs) | |||
| locative | աղատելումս (aġatelums) | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | աղատելդ (aġateld) | |||
| dative | աղատելուդ (aġatelud) | |||
| ablative | աղատելուցդ (aġatelucʿd) | |||
| instrumental | աղատելովդ (aġatelovd) | |||
| locative | աղատելումդ (aġatelumd) | |||
References
- Aġayan, Ēduard (1976), “աղատել”, in Ardi hayereni bacʿatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Hayastan
Middle Armenian
Etymology
The root is աղատ- (aġat-, “lamentation, caress, supplication”) (compare dialectal աղատ (aġat, “supplication; caress”), աղըտ (aġət, “lamentation”)), of uncertain origin. Turkish ağıt may be borrowed from Armenian.
According to Martirosyan, probably a rhyming formation based on աղաչ- (ałačʿ-) and պաղատ- (pałat-); compare dialectal աղատ-պաղատ (aġat-paġat, “supplication”).
Verb
աղատել • (aġatel)
- to lament bitterly
- 12th century, Karapet Sasnecʿi, Nerbołean yałags varucʿ ew mahuan S. Vardapetin Mesrobay [A Panegyric on the Life and Death of St. Vardapet Mesrob] 72:
- […] ծմրէին ծերքն, աղատէին արքն, կանչէին կանայքն […]
- […] cmrēin cerkʿn, aġatēin arkʿn, kančʿēin kanaykʿn […]
- […] ծմրէին ծերքն, աղատէին արքն, կանչէին կանայքն […]
Descendants
- Armenian: աղատել (aġatel)
References
- Martirosyan, Hrach (2010), “aɫatel”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 28
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “աղատել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Aġayan, Ēduard (1974) Baṙakʿnnakan ew stugabanakan hetazotutʿyunner [Lexicological and Etymological Studies] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 17, derives from Proto-Indo-European onomatopoeic root *el-, *ol-, on which see ողբ (ołb). This is accepted by J̌ahukyan with reservation. Martirosyan remarks that -ատ (-at) is not explained properly, however it may be the iterative suffix -ատ- (-at-).
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “աղատել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 35a
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.